महावीर भगवान् - जीवन परिचय

१. चयवन - प्राणत देवलोक
२. गर्भ प्रवेश तिथि - आषाढ़ शुक्ला ६
३. गर्भ साहरण तिथि - आश्विन कृष्णा १३
४. जन्म तिथि - चैत्र शुक्ला १३
५. जन्म स्थान - क्षत्रिय कुण्डपुर
६. नाम - वर्धमान,
महावीर,
देवार्य,
ज्ञातनंदन,
वीर,
सन्मति,
७. वर्ण - स्वर्ण ( तप्त स्वर्ण के समान )
८. चिन्ह - सिंह
९. पिता का नाम - सिद्धार्थ राजा
१०. माता का नाम - त्रिशलादेवी
११. मामा का नाम - गणतंत्र अध्यक्ष चेटक
१२. वंश - इक्षवाकु
१३. गोत्र - काश्यप
१४. पत्नी का नाम - यशोदा
१५. पुत्री का नाम - प्रियदर्शना
१६. भाई का नाम - नन्दीवर्धन
१७. बहन का नाम - सुदर्शना
१८. कुमार काल - ३० वर्ष
१९. शरीर प्रमाण - ७ हाथ प्रमाण
२०. गृहवास में ज्ञान - मति, श्रुत, अवधिज्ञान
२१. दीक्षा तिथि - मार्ग शीर्ष कृष्णा १०
२२. दीक्षा स्थल - क्षत्रिय कुण्डपुर
२३. दीक्षा के समय तप - दो दिन की तपस्या
२४. दीक्षा पर्याय - ४२ वर्ष
२५. दीक्षा वृक्ष - अशोक वृक्ष
२६. दीक्षा परिवार - अकेले दीक्षित
२७. साधना काल - १२ वर्ष, ६ मास, १५ दिन
२८. प्रथम देशना स्थल - ज्रिभंक ग्राम ( देवों के बीच में )
२९. प्रथम देशना तिथि - वैशाख शुक्ला १०
३०. द्वितीय देशना तिथि - वैशाख शुक्ला एकादशमी
३१. द्वितीय देशना स्थल - मध्यम अपापा ( पावापुरी )
३२. अंतिम देशना स्थल - पावापुरी हस्तिपाल राजा की
शाळा
३३. प्रथम पारणा स्थल - कोल्लाग सन्निवेश
३४. प्रथम पारणा दाता - बहुल ब्राह्मण
३५. केवलज्ञान तिथि - वैशाख शुक्ला १०
३६. केवलज्ञान स्थल - ऋजुबालिका नदी के किनारे
३७. केवलज्ञान के समय तप - दो दिन का उपवास
३८. केवल ज्ञान का समय - दिन का अंतिम प्रहर
३९. तीर्थोत्पति - दुसरे समवसरण में तीर्थ व संघ की उत्पत्ति
४०. आयु - ७२ वर्ष
४१. गणधर - इन्द्रभूति आदि ११ गणधर
४२. केवलज्ञानी - ७००
४३. अवधिज्ञानी - १३००
४४. मनःपर्यव ज्ञानी - ५००
४५. साधू संपदा - १४०००
४६. साध्वी संपदा - ३६०००
४७. श्रावक संख्या - १,५९,०००
४८. श्राविका संख्या - ३,१८,०००
४९. चातुर्मास संख्या - ४२
५०. निर्वाण कल्याण तिथि - कार्तिक कृष्णा अमावस्या
५१. निर्वाण भूमि - पावापुरी ( बिहार )
५२. मोक्ष परिवार - एकाकी सिद्ध
५३. अंतर मान - पार्श्वनाथ तीर्थंकर के परिनिर्वाण के बाद
२५० वर्ष का भगवान महावीर के परिनिर्वाण का अंतर
५४. मोक्षासन - पर्यकासन
५५. भव संख्या - ( सम्यक्त्व की प्राप्ति के पाश्चात् ) - २७
( नयसार के भव में सम्यक्त्व की प्राप्ति )
शिक्षा
सत्य
सत्य के बारे में भगवान महावीर स्वामी कहते हैं, हे पुरुष! तू
सत्यको ही सच्चा तत्व समझ। जो बुद्धिमान सत्य की
हीआज्ञा में रहता है, वह मृत्यु को तैरकर पार कर जाता है।
अहिंसा
इस लोक में जितने भी त्रस जीव (एक, दो, तीन, चार और
पाँचइंद्रिय वाले जीव) आदि की हिंसा मत कर, उनको उनके
पथपर जाने से न रोको। उनके प्रति अपने मन में दया का
भावरखो। उनकी रक्षा करो। यही अहिंसा का संदेश भगवान
महावीरअपनेउपदेशों से हमें देते हैं।
अपरिग्रह
परिग्रह पर भगवान महावीर कहते हैं जो आदमी खुद सजीव
यानिर्जीव, चीजों का संग्रह करता है, दूसरों से ऐसा
संग्रहकराता है या दूसरों को ऐसा संग्रह करने की सम्मति देता
है,उसको दुःखों से कभी छुटकारा नहीं मिल सकता। यही संदेश
अपरिग्रह का माध्यम से भगवान महावीर दुनिया को
देनाचाहते हैं।
ब्रह्मचर्य
महावीर स्वामी ब्रह्मचर्य के बारे में अपने बहुत ही अमूल्यउपदेश
देते हैं कि ब्रह्मचर्य उत्तम तपस्या, नियम, ज्ञान, दर्शन,चारित्र,
संयम और विनय की जड़ है। तपस्या में ब्रह्मचर्य श्रेष्ठ तपस्या है।
जो पुरुष स्त्रियों से संबंध नहीं रखते, वे मोक्ष मार्गकी ओर बढ़ते
हैं।
क्षमा
क्षमा के बारे में भगवान महावीर कहते हैं- 'मैं सब जीवों सेक्षमा
चाहता हूँ। जगत के सभी जीवों के प्रति मेरामैत्रीभाव है। मेरा
किसी से वैर नहीं है। मैं सच्चे हृदय से धर्म में स्थिर हुआ हूँ। सब
जीवों से मैं सारे अपराधों की क्षमामाँगता हूँ। सब जीवों ने मेरे
प्रति जो अपराध किए हैं, उन्हें मैं क्षमा करता हूँ।'वे यह भी कहते
हैं 'मैंने अपने मन में जिन-जिन पाप की वृत्तियों का संकल्प
किया हो, वचन से जो-जो पाप वृत्तियाँ प्रकटकी हों और
शरीर से जो-जो पापवृत्तियाँ की हों, मेरी वेसभी
पापवृत्तियाँ विफल हों। मेरे वे सारे पाप मिथ्या हों।'
धर्म
धर्म सबसे उत्तम मंगल है। अहिंसा, संयम और तप ही धर्म है।
महावीरजी कहते हैं जो धर्मात्मा है, जिसके मन में सदा
धर्मरहता है, उसे देवता भी नमस्कार करते हैं।भगवान महावीर ने
अपने प्रवचनोंमेंधर्म,सत्य,अहिंसा,ब्रह्मचर्य और अपरिग्रह, क्षमा
पर सबसे अधिक जोर दिया।त्याग और संयम, प्रेम और करुणा,
शील और सदाचार ही उनकेप्रवचनों का सार था। भगवान
महावीर ने चतुर्विध संघ कीस्थापना की। देश के भिन्न-भिन्न
भागों में घूमकर भगवानमहावीर ने अपना पवित्र संदेश फैलाया।
भगवान महावीर ने ७२ वर्ष की अवस्था में ईसापूर्व ५२७ में बिहार
के पावापुरी(राजगीर) में कार्तिक कृष्ण अमावस्या को
निर्वाण प्राप्त किया।
मुझे गर्व है कि मैं जैन हुं क्योंकि मेरे परमात्मा सत्य, अहिंसा,
अपरिग्रह, ब्रह्मचर्य, और क्षमा का उपदेश सिर्फ़ देते ही नहीं
बल्कि सर्व समर्थ होते हुए भी इन्हें अपने जीवन में अपनाते भी
महावीर स्वामी जी जैन धर्म के चौंबीसवें तीर्थंकर है।
करीब ढाई हजार साल पुरानी बात है। ईसा से 599 वर्ष पहले
वैशाली गणतंत्र के क्षत्रिय कुण्डलपुर में
पिता सिद्धार्थ और माता त्रिशला के
यहाँ तीसरी संतान के रूप में चैत्र शुक्ल तेरस को वर्द्धमान
का जन्म हुआ। यही वर्द्धमान बाद में स्वामी महावीर बना। महावीर को 'वीर', 'अतिवीर' और 'सन्मति'
भी कहा जाता है।
जैन धर्म के 24वें तीर्थंकर महावीर स्वामी अहिंसा के
मूर्तिमान प्रतीक थे। उनका जीवन त्याग और तपस्या से
ओतप्रोत था। उन्होंने एक लँगोटी तक का परिग्रह
नहीं रखा। हिंसा, पशुबलि, जाति-पाँति के भेदभाव जिस युग में बढ़ गए, उसी युग में ही भगवान महावीर ने
जन्म लिया। उन्होंने दुनिया को सत्य, अहिंसा का पाठ
पढ़ाया। पूरी दुनिया को उपदेश दिए।
उन्होंने दुनिया को पंचशील के सिद्धांत बताए। इसके
अनुसार- सत्य, अपरिग्रह, अस्तेय, अहिंसा और क्षमा।
उन्होंने अपने कुछ खास उपदेशों के माध्यम से कोशिशदुनिया को सही राह दिखाने की ‍ की। अपने अनेक प्रवचनों से दुनिया का सही मार्गदर्शन किया।
]जन्म करीब ढाई हजार साल पुरानी बात है। ईसा से 540 वर्ष पहले
वैशाली गणतंत्र के क्षत्रिय कुण्डलपुर में
पिता सिद्धार्थ और माता त्रिशला के
यहाँ तीसरी संतान के रूप में चैत्र शुक्ल तेरस को वर्द्धमान
का जन्म हुआ। यही वर्द्धमान बाद में स्वामी महावीर बना।
]जीवन भगवान महावीर आदेश्वर परमात्मा से प्रारंभ वर्तमान
चौबीसी के अंतिम तीर्थंकर थे। प्रभु महावीर की जीवन
गाथा यही है कि सिद्धार्थ नंदन, त्रिशला लाल के
प्रारंभिक तीस वर्ष राजसी वैभव एवं विलास के दलदल
में 'कमल' के समान रहे।
मध्य के बारह वर्ष घनघोर जंगल में मंगल साधना और आत्म जागृति की आराधना में, बाद के तीस वर्ष न केवल जैन
जगत या मानव समुदाय के लिए अपितु प्राणी मात्र के
कल्याण एवं मुक्ति मार्ग की प्रशस्ति में व्यतीत हुए।
जनकल्याण हेतु उन्होंने चार तीर्थों साधु-साध्वी-श्रावक-
श्राविका की रचना की। इन सर्वोदयी तीर्थों में क्षेत्र,
काल, समय या जाति की सीमाएँ नहीं थीं। भगवान महावीर का आत्म धर्म जगत की प्रत्येक आत्मा के लिए
समान था। दुनिया की सभी आत्मा एक-सी हैं इसलिए
हम दूसरों के प्रति वही विचार एवं व्यवहार रखें जो हमें
स्वयं को पसंद हो। यही महावीर का 'जीयो और जीने दो'
का सिद्धांत है।
भगवान महावीर आदेश्वर परमात्मा से प्रारंभ वर्तमान चौबीसी के अंतिम तीर्थंकर थे। प्रभु महावीर की जीवन
गाथा यही है कि सिद्धार्थ नंदन, त्रिशला लाल के
प्रारंभिक तीस वर्ष राजसी वैभव एवं विलास के दलदल
में 'कमल' के समान रहे।
आज से करीब छब्बीस सौ वर्ष पूर्व भगवान महावीर भारत
की पावन माटी पर प्रकट हुए थे। इतने वर्षों के बाद भी भगवान महावीर का नाम स्मरण उसी श्रद्धा और
भक्ति से लिया जाता है, इसका मूल कारण यह है
कि महावीर ने इस जगत को न केवल मुक्ति का संदेश
दिया, अपितु मुक्ति की सरल और सच्ची राह
भी बताई। भगवान महावीर ने आत्मिक और शाश्वत सुख
की प्राप्ति हेतु पाँच सिद्धांत हमें बताए : सत्य, अहिंसा, अपरिग्रह, अचौर्य और ब्रह्मचर्य।
]वर्तमान में वर्तमान अशांत, आतंकी, भ्रष्ट और हिंसक वातावरण में
महावीर की अहिंसा ही शांति प्रदान कर सकती है।
महावीर की अहिंसा केवल सीधे वध
को ही हिंसा नहीं मानती है, अपितु मन में किसी के
प्रति बुरा विचार भी हिंसा है। जब मानव का मन
ही साफ नहीं होगा तो अहिंसा को स्थानही कहाँ? वर्तमान युग में प्रचलित नारा 'समाजवाद' तब तक
सार्थक नहीं होगा जब तक आर्थिक विषमता रहेगी।
एक ओर अथाह पैसा, दूसरी ओर अभाव। इस
असमानता की खाई को केवल भगवान महावीर
का 'अपरिग्रह' का सिद्धांत ही भर सकता है।
अपरिग्रह का सिद्धांत कम साधनों में अधिक संतुष्टिपर बल देता है। यह आवश्यकता से ज्यादा रखने
की सहमति नहीं देता है। इसलिए सबको मिलेगा और
भरपूर मिलेगा।
जब अचौर्य की भावना का प्रचार-प्रसार और पालन
होगा तो चोरी, लूटमार का भय ही नहीं होगा। सारे जगत में
मानसिक और आर्थिक शांति स्थापित होगी। चरित्र और संस्कार के अभाव में सरल, सादगीपूर्ण एवं
गरिमामय जीवन जीना दूभर होगा। भगवान महावीर ने हमें
अमृत कलश ही नहीं, उसके रसपान का मार्ग भी बताया है।
]शिक्षा सत्य
सत्य के बारे में भगवान महावीर स्वामी कहते हैं, हे पुरुष! तू
सत्य को ही सच्चा तत्व समझ। जो बुद्धिमान सत्य
की ही आज्ञा में रहता है, वह मृत्यु को तैरकर पार कर
जाता है।
अहिंसा इस लोक में जितने भी त्रस जीव (एक, दो, तीन, चार और
पाँच इंद्रिय वाले जीव) आदि की हिंसा मत कर,
उनको उनके पथ पर जाने से न रोको। उनके प्रति अपने
मन में दया का भाव रखो। उनकी रक्षा करो।
यही अहिंसा का संदेश भगवान महावीर अपने उपदेशों से
हमें देते हैं। अपरिग्रह
परिग्रह पर भगवान महावीर कहते हैं जो आदमी खुद
सजीव या निर्जीव चीजों का संग्रह करता है, दूसरों से
ऐसा संग्रह कराता है या दूसरों को ऐसा संग्रह करने
की सम्मति देता है, उसको दुःखों से
कभी छुटकारा नहीं मिल सकता। यही संदेश अपरिग्रह का माध्यम से भगवान महावीर दुनिया को देना चाहते हैं।
ब्रह्मचर्य
महावीर स्वामी ब्रह्मचर्य के बारे में अपने बहुत ही अमूल्य
उपदेश देते हैं कि ब्रह्मचर्य उत्तम तपस्या, नियम,
ज्ञान, दर्शन, चारित्र, संयम और विनय की जड़ है।
तपस्या में ब्रह्मचर्य श्रेष्ठ तपस्या है। जो पुरुष स्त्रियों से संबंध नहीं रखते, वे मोक्ष मार्ग की ओर बढ़ते
हैं।
क्षमा
क्षमा के बारे में भगवान महावीर कहते हैं- 'मैं सब जीवों से
क्षमा चाहता हूँ। जगत के सभी जीवों के
प्रति मेरा मैत्रीभाव है। मेरा किसी से वैर नहीं है। मैं सच्चे हृदय से धर्म में स्थिर हुआ हूँ। सब जीवों से मैं सारे
अपराधों की क्षमा माँगता हूँ। सब जीवों ने मेरे
प्रति जो अपराध किए हैं, उन्हें मैं क्षमा करता हूँ।'
वे यह भी कहते हैं 'मैंने अपने मन में जिन-जिन पाप
की वृत्तियों का संकल्प किया हो, वचन से जो-जो पाप
वृत्तियाँ प्रकट की हों और शरीर से जो- जो पापवृत्तियाँ की हों, मेरी वे
सभी पापवृत्तियाँ विफल हों। मेरे वे सारे पाप
मिथ्या हों।'
धर्म
धर्म सबसे उत्तम मंगल है। अहिंसा, संयम और तप
ही धर्म है। महावीरजी कहते हैं जो धर्मात्मा है, जिसके मन में सदा धर्म रहता है, उसे देवता भी नमस्कार करते हैं।
भगवान महावीर ने अपने प्रवचनों में धर्म, सत्य, अहिंसा,
ब्रह्मचर्य और अपरिग्रह, क्षमा पर सबसे अधिक जोर
दिया। त्याग और संयम, प्रेम और करुणा, शील और
सदाचार ही उनके प्रवचनों का सार था। भगवान महावीर ने
चतुर्विध संघ की स्थापना की। देश के भिन्न-भिन्न भागों में घूमकर भगवान महावीर ने अपना पवित्र संदेश
फैलाया। भगवान महावीर ने 72 वर्ष की अवस्था में ईसापूर्व
527 में पावापुरी में कार्तिक कृष्ण
अमावस्या को निर्वाण प्राप्त किया।
जन्म चैत्र शुक्ल त्रयोदशी
जन्म स्थान: कुंडलपुर माता:त्रिशला
पिता:सिद्धार्थजी
निर्वाण कार्तिक अमावस्या
निर्वाण स्थान :पावापुरी
निशान :सिंह
Lord Mahavira
Lord Mahavira is the twenty-fourth Tirthankar. He was born in 599 B.C. at Kshatriyakund which was a part of the well known Vaishäli republic. His father's name was King Siddhärtha and his mother's name was Queen Trishalä. They were very religious people and were followers of Lord Pärshvanäth. Queen Trishalä had fourteen dreams (some believe sixteen dreams) when she conceived Lord Mahavira. While she was pregnant, the prosperity of King Siddhärtha grew. The parents attributed their success to the baby. So when the baby was born, he was named Vardhaman, which means continuously increasing.
He was very bold and while playing he once saved his friends from a snake. Another time, a heavenly angel joined them in the disguise of a young boy. According to the rules of the game, Vardhaman had a chance to ride on the boys back. While he was riding, the boy turned into a monster in order to scare him. Vardhaman however overcame the monster. The heavenly angel then appeared in his true form. He praised Vardhaman for his boldness and called him "Mahavira" meaning very brave.
Though Mahavira was born with worldly comforts and luxuries, they never attracted him. He lived a simple life. So when his parents died, he decided to be a monk. He asked for permission from his brother. His brother was still mourning the loss of their parents. He therefore requested Mahavira to wait for a couple of years before leaving. Mahavira waited for two years, during which he led a totally detached life. After realizing this, his brother gave him permission to become a monk. Mahavira was thirty years old when he gave up his worldly life and all worldly activities. He spent most of his time in austerity and in meditation. He suffered a great deal of physical pain and torture from various sources. Among them, the most severe was the biting by the highly poisonous snake Chandakaushik. Lord Mahavira remained calm and peaceful in the midst of all these torturous events. He never lost his serenity and never developed hatred for anyone. He magnanimously forgave all of them. He led such a highly austere life for twelve and a half years. At the age of forty-two he attained omniscience, Kevaljnan. He became Jina, the twenty-forth Tirthankar of the present era. As omniscient he knew everything of the past present and future.
As the last Tirthankar, he revived the religious order (Tirth) consisting of monks, nuns, Shravaks and Shravikas. This order is known as the Jain Sangh. His first disciple, called Ganadhar, was Gautamswami. He was a well known Brahmin scholar of the time. Lord Mahavira had eleven Ganadhars. Those Ganadhars compiled twelve scriptures based on what Lord Mahavira taught. These scriptures are called Ägamas which were passed verbally from preceptor to pupil for a long time. They were put into writing about 890 years after the death of Mahavira.
During the time of Lord Pärshvanäth there were four great vows followed by monks and nuns. Realizing the status of mind of current and future sadhus and sadhvis, Lord Mahavira added one more vow to them. The five vows are:
1) Non-violence (Ahimsa)
2) Truth (Satya)
3) Non-stealing (Asteya)
4) Chastity (Brahmacharya, added by Mahavira)
5) Non-possession (Aparigraha).
During his times violent sacrificial rituals were conducted by people in the name of religion. The teachings of Lord Mahavir opened their eyes, and they also adopted the principle of non-violence. His sermons encouraged people to build a happy and harmonious society.
After offering guidance to the public for thirty years, Lord Mahavira attained Nirvän in 527 B.C., at the age of seventy-two. Nirväna means that he attained liberation and became a Siddha who no longer has to undergo the cycle of birth and death.
ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામી
|| ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામી ||
જૈન ધર્મમાં ચૌવીશ તીર્થંકર, અને ચૌવીશમાં તીર્થંકર ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામી. તીર્થંકરનો આત્મા જયારે પણ માતાના ગર્ભમાં આવે ત્યારે તેમની માતાને ચૌદ સ્વપ્નો આવે. આ ચૌદ સ્વપ્નો ચક્રવર્તીની માતા ને પણ આવતા હોય છે, પણ તે સ્પષ્ટ દેખાતા નથી હોતા.
►માતા ત્રિશલાદેવીને આવેલ ચૌદ સ્વપ્નો :-
1).હાથી 2).સિંહ 3).વૃષભ (બળદ) 4).લક્ષ્મી દેવી
5).પુષ્પની માળા 6).ચંદ્ર 7).સુર્ય 8).ધ્વજ
9).પૂર્ણ કળશ 10).પદ્મ સરોવર 11).ક્ષીર સમુદ્ર 12).દેવવિમાન
13).રત્નનો ઢગલો 14).ધુમાડા વિનાનો અગ્નિ
► ભગવાન ના પાંચ કલ્યાણકો અને સ્થળ :-
ચ્યવન કલ્યાણક અષાઢ સુદ છઠ બ્રાહ્મણ કુંડ ગ્રામ નગર
જન્મ કલ્યાણક ચૈત્ર સુદ તેરસ ક્ષત્રીય કુંડ ગ્રામ નગર
દીક્ષા કલ્યાણક કારતક વદ દસમ ક્ષત્રીય કુંડ ગ્રામ નગર
કેવળ જ્ઞાન કલ્યાણક વૈશાખ સુદ દસમ ઋજુવાલિકા નદીના કિનારે, શાલવૃક્ષ નીચે,ગો.દોહિકા આસને
► ભગવાન ના સંસારી સગા વ્હાલા :-
માતા – ત્રિશલા દેવી પિતા – સિદ્ધાર્થ રાજા માતા – દેવાનંદા પિતા – ઋષભદત્ત
મોટો ભાઈ – નંદીવર્ધન ભાભી – જયેષ્ઠા બહેન – સુદર્શના પત્ની – યશોદા
પુત્રી – પ્રિયદર્શના કાકા – સુપાર્શ્વ જમાઈ – જમાલી પૌત્રી – શેષવતી
નાના – કેક નાની – યશોમતી મામા – ચેતક રાજા મામી – પૃથારાણી
સસરા – સમરવીર સાસુ – યશોધરા
► સમ્યક્ત્વ પામ્યા બાદ ભગવાનના મુખ્ય ભવો – 27
1). – ગ્રામ મુખી નયસાર – નયસારના ભવમાં પ્રભુ મહાવીરના જીવે ભયંકર અટવી (જંગલ)માં માર્ગ ભૂલેલા-ભૂખ્યા-તરસ્યા -થાકેલા એવા સાધુ ભગવંતોને ભાવોલ્લાસપૂર્વક નિર્દોષ ગોચરી પાણી વપરાવી અને ત્યારબાદ તે સાધુ ભગવંતોને પોતે જાતે જ સાચો રસ્તો બતાવવા સાથે ગયો. આમ સાધુ ભગવંતોની ભક્તિ કરવા દ્વારા નયસારને સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ થઇ.
2). – સૌધર્મ દેવલોક(1લો દેવલોક )માં દેવ
3). – મરીચી રાજકુમાર – પ્રથમ તીર્થંકર આદિનાથ ભગવાનના પૌત્ર ચક્રવર્તી ભરત મહારાજાના પુત્ર,ભગવાન ઋષભદેવના શિષ્ય, પરીષહો સહન ના થવાથી વેશમાં ફેરફાર કરી ત્રિદંડીનો વેશ – ભગવા કપડા – છત્ર – પગમાં પાવડી વિગરે ધારણ કર્યા, દીક્ષા જીવનના અગ્યાર અંગોનો અભ્યાસ કર્યો.
4). બ્રહ્મલોક નામના પાંચમા દેવલોકમાં દેવ
5). કૌશિક નામે બ્રાહ્મણ
6). પુષ્પ્મિત્ર બ્રાહ્મણ
7). સૌધર્મ દેવલોક(પહેલો દેવલોક )માં દેવ
8). અગ્નિદ્યોત બ્રાહ્મણ
9). ઇશાન દેવલોક(બીજો દેવલોક )માં દેવ
10). અગ્નિભૂતિ બ્રાહ્મણ
11). સનતકુમાર દેવલોક(ચોથા દેવલોક )માં દેવ
12). ભારદ્વાજ બ્રાહ્મણ
13). મહેંદ્ર દેવલોક(ત્રીજા દેવલોક )માં દેવ
14). સ્થાવર બ્રાહ્મણ
15). બ્રહ્મલોક નામના પાંચમા દેવલોકમાં દેવ
16). વિશ્વાભૂતી રાજકુમાર અને સંયમની આરાધના
17). મહાશુક્રનામના સાતમા દેવલોકમાં દેવ
18). ત્રિપુષ્ટ વાસુદેવ
19). સાતમી નારક
20). સિંહ
21). ચોથી નારક
22). મનુષ્યભવ અને સંયમ ગ્રહણ
23). મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં પ્રીયામિત્ર નામના ચક્રવર્તી અને ચરિત્ર ગ્રહણ
24). મહાશુક્રનામના સાતમા દેવલોકમાં દેવ
25). નંદન રાજકુમાર – દીક્ષા લીધા પછી આજીવન માસક્ષમણને પારણે માસક્ષમણ 1 લાખ વર્ષ સુધી કર્યો.11,80,645 માસક્ષમણ થયા. 20 સ્થાનક તાપ કરી સવિજીવ કરૂં શાસન રસીની ઉત્કૃષ્ટાતી ઉત્કૃષ્ટપણે ભાવનાભાવીને આજ ભાવમાં તીર્થંકરનામ કર્મ બાંધ્યું.
26). પ્રાણાત નામના દસમા દેવલોક માં દેવ.
27). શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીર –
ગ્રહસ્થ અવસ્થા કાળ – 29 વર્ષ 7 મહિના 12 દિવસ
દીક્ષા બાદ સાધના કાળ – 12 વર્ષ 5 મહિના 15 દિવસ
કેવળજ્ઞાન અવસ્થાનો કાળ – 29 વર્ષ 2 મહિના 28 દિવસ 12 કલાક
સંપૂર્ણ આયુષ્ય – 71 વર્ષ 3 મહિના 25 દિવસ 12 કલાક
ભગવાનનું માતા પિતાએ પાડેલું નામ – વર્ધમાન
ભગવાનનું દેવોએ પાડેલું નામ – મહાવીર
► 27 ભવોમાં વિશિષ્ઠ પદવીઓ –
• આજ ભારત ક્ષેત્રમાં પહેલા વાસુદેવ ત્રિપુષ્ટ નામે થયા.
• મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં પ્રીયામિત્ર નામે ચકારવર્તી થયા.
• 24માં તીર્થંકર મહાવીર થયા.
► ભગવાનના કેવલજ્ઞાન થયા બાદ તેજ દિવસે પહેલી વાર દેશના આપી, જેમાં કોઈ પણ જીવને દીક્ષા લેવાનો પરિણામ ના થવાથી ભગવાને દેશના પડતી મૂકી આગળ વિહાર કર્યો. બીજે દિવસે દેવોએ બનાવેલ સમવસરણમાં (વૈશાખ સુદ અગિયારસ) ઇન્દ્રભૂતિ બ્રાહ્મણ વિગરે 4411 બ્રાહ્મણોને ભગવાને એક સાથે દીક્ષા આપી અને ચતુર્વિધ સંઘની સ્થાપના કરી.
► કેવળજ્ઞાન થયા બાદ ઓછામાં ઓછા એક કરોડ દેવો ભગવાનની સેવામાં હાજર હોય છે, વધુ હોય તો અસંખ્ય દેવતાઓ પણ હોય છે.
► સર્વાર્થ સિદ્ધ મુર્હુર્તમાં ભગવાન નિર્વાણ પામ્યા.
► ભગવાન નિર્વાણ પામ્યા ત્યારે સ્વાતી નક્ષત્રનો ચંદ્ર સાથે યોગ પ્રવર્તતો હતો.
► ભગવાન મહાવીરના સાધના કાળ(લગભગ સાડા બાર વર્ષ) દરમ્યાન કરેલ તપ :- છ માસી તાપ – 1, પાંચ મહિના અને પચ્ચ્ચીસ દિવસ ના ઉપવાસ – 1, ચૌમાસી તપ – 9, ત્રીમાસી તપ – 2, અઢી માસી તપ – 2, બે માસી તપ – 6,દોઢ માસી તપ – 2, માસક્ષમણ – 72, પ્રતિમા અઠ્ઠમ તપ – 12, છઠ્ઠ તપ – 229, ભદ્ર પ્રતિમા – 1, 2 ઉપવાસ મહાભદ્ર પ્રતિમા -1, 4 ઉપવાસ સર્વતોભદ્ર પ્રતિમા – 1, ઉપવાસ – 10, પારણા – 349.
►વીર પ્રભુએ લીધેલા અભિગ્રહ :-
દ્રવ્યથી – સુપડાના ખૂણામાં રહેલ અડધ આપેતો.
ક્ષેત્રથી – એક પગ ઉબરામાં અને એક પગ બહાર રાખીને વહોરાવેતો.
કાલથી – ભિક્ષાચારો ભિક્ષા લઈને ગયાં પછીના સમયે મળેતો વહોરવું.
ભાવથી – રાજકુમારી હોય, દાસીપણા ને પામી હોય,મસ્તક મૂંડાવ્યું હોય,પગમાં બેડી હોય,રોતી હોય, અઠ્ઠમ તપ કાર્યો હોય,અને સતી સ્ત્રી હોય તો વહોરવું.
આ અભિગ્રહ કૌશમ્બી નગરીમાં ૫ મહિના અને ૨૫ દિવસે પૂરો થયો.
►વીર પ્રભુને આવેલા ઉપસર્ગો :-
* જઘન્યમાં ઉત્કૃષ્ટ ઉપસર્ગ – કટપૂત વ્યંતરીનો.
* મધ્યમાં ઉત્કૃષ્ટ ઉપસર્ગ – સંગમદેવ.
* ઉત્કૃષ્ટ માં ઉત્કૃષ્ટ ઉપસર્ગ – ખરક વૈધ કાનમાં થી ખીલા કાઢ્યા તે.
► દીક્ષા જીવન દરમ્યાન (લગભગ 42 વર્ષ) કરેલા ચાતુર્માસ :- અસ્થિક ગામમાં – 1, ચંપા અને પુષ્ટ નગરીમાં – 3, વૈશાલી નગરી અને વાણીજ્ય ગ્રામમાં – 12, રાજગૃહી નગરીના નાલંદા નામના પાડામાં – 14, મીથીલા નગરીમાં – 6, ભદ્રિકામાં – 2, આલંભિકામાં – 1, શ્રાવસ્તી નગરીમાં – 1, અનાર્યભુમીમાં – 1, અપાપાપુરી(પાવાપુરી) – 1(છેલ્લું ચોમાસું ).
► ભગવાનના સમકાલીન જીવો જે ભાવિમાં તીર્થંકર પદવી પામવાના છે :- ભગવાનના કાકા – સુપાર્શ્વ, સત્યકી, ઉદાયિ રાજા,મગધપતિ શ્રેણિક મહારાજા, અબંડ પરિવ્રાજક, સુલસા શ્રાવિકા, રેવતી શ્રાવિકા.
► દૈહિક વર્ણન :-
વર્ણ – તપેલા સુવર્ણ જેવો
લાંછન – સિંહ
સંઘયણ (શરીરનો બાંધો ) – વજ્રઋષભનારાચ સંઘયણ
લોહી – ગાયના દૂધજેવું સફેદ
ઉંચાઈ – સાત હાથ
ભગવાનનું શરીર 1008 ઉત્તમ લક્ષણોથી યુક્ત હતું.
► ભગવાન મહાવીરે દીક્ષા લેતા પહેલાના 1 વર્ષમાં 3,88,80,00,000 સોનૈયાનું દાન આપ્યું હતું.
► ગણધરો :-
નામ ગોત્ર ગામ માતા પિતા આયુષ્ય શિષ્ય
ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ ગોબરગામ પૃથ્વી વસુભૂતિ ૯૨ વર્ષ ૫૦૦
અગ્નિભૂત ગૌતમ ગોબરગામ પૃથ્વી વસુભૂતિ ૭૪ વર્ષ ૫૦૦
વાયુભૂતિ ગૌતમ ગોબરગામ પૃથ્વી વસુભૂતિ ૭૦ વર્ષ ૫૦૦
વ્યક્તજી ભારધ્વાજ કુલ્લભાગ વારૂણી ધર્મમિત્ર ૮૦ વર્ષ ૫૦૦
સુધર્માજી અગ્નિવેશ્મ કુલ્લભાગ ભદ્દિલા ધમ્મિલ ૧૦૦ વર્ષ ૫૦૦
મંડિતજી વશિષ્ઠ કુલ્લભાગ વિજયદેવી ધનદેવ ૮૩વર્ષ ૩૫૦
મૌર્યપુત્ર કાશ્યપ મૌર્યગામ વિજયદેવી મૌર્ય ૯૫ વર્ષ ૩૫૦
અકમ્પિત ગૌતમ મિથિલા જયંતિ દેવ ૭૮ વર્ષ ૩૦૦
અચલભ્રાતા હારિત કૌશલ નંદા વસુ ૭૨ વર્ષ ૩૦૦
મેતાર્ય કૌડીન્ય વચ્છપૂરી વરુણદેવી દત્ત ૬૬ વર્ષ ૩૦૦
પ્રભાસ કૌડીન્ય રાજગૃહી અતિભદ્રા બલ ૪૦ વર્ષ ૩૦૦
► ભગવાન મહાવીર ઉત્કૃષ્ટ કક્ષાના સાધુઓ 14,000 અને ઉત્કૃષ્ટ કક્ષાની સાધ્વીઓ 36,000 હતી.
► ભગવાનના શ્રાવકો 1 લાખ 59 હજાર અને શ્રાવિકાઓ 3 લાખ 19 હજાર હતી.
► 314 પૂર્વધર સાધુ ભગવંતો, 1300 અવધિ જ્ઞાનીઓ, 700 કેવળજ્ઞાનીઓ, 1400 કેવળજ્ઞાની સાધ્વીઓ, 700 વૈકીય લબ્ધિ વાળા સાધ્વીઓ, 500 વિપુલમતિવાળા મનપર્યવ જ્ઞાની સાધુઓ, 400 વાદ કરવામાં નિપુણ સાધુઓ, 800 અનુત્તર વિમાનમાં(પછીના ભવે મનુષ્ય જન્મ લઈને મોક્ષ માં જનારા) ઉત્પન્ન થનારા સાધુઓ હતા.
► 50,000કેવળજ્ઞાનીઓના ગુરુ ગૌતમસ્વામીજી ભગવનના પ્રથમ શિષ્ય હતા.
► સમ્યક્ત્વ પામ્યા બાદ લગભગ એક કોટા કોટિ સાગરોપમ જેટલો કાળ અને અસંખ્ય ભવો ભમ્યા બાદ
ભગવાનનો આત્મા મોક્ષપુરીમાં ગયો.
► ભગવાને બે પ્રકારનો ધર્મ પ્રવર્તાવ્યો :- સાધુ ધર્મ અને શ્રાવક ધર્મ.
► ભગવાને પોતાની પાટ સુધાર્માંસ્વમીજીને – ગૌતમસ્વામીજી કરતા આયુષ્ય વધુ હોવાને કારણે સોંપી
હતી.સુધાર્માં સ્વામીએ તેમની પાટ જંબુસ્વામીને સોંપી.જંબુ સ્વામીએ તેમને પાટ પ્રભવસ્વામીને સોંપી, તે પછી અનુક્રમે સ્વયંભવસૂરી, યશોભદ્રસૂરી, ભદ્રબાહુસ્વામી અને સંભૂતિ મુનિ(એમ બંને ), સ્થુલભદ્ર મુનિ, આર્ય સુહસ્તી મહારાજા,વજ્રસ્વામી, વજ્રસેનસૂરી ભગવાનની પાટે આવ્યા.વજ્રસેનસૂરી પછી તેમની શિષ્ય પરંપરા આગળ વધતા આર્ય કેશિ ગણિ ક્ષમાશ્રમણ થયા.ત્યારબાદ સ્થીરગુપ્ત ક્ષમાશ્રમણ અને ત્યારબાદ “કુમાર ધર્મ” ક્ષમા શ્રમણ થયા. અને છેલ્લે દેવદ્ધી ગણી ક્ષમાશ્રમણ થયા, જેમણે કલ્પસુત્રને ગ્રંથારૂદ્ધ કર્યું.
BEST REGARDS:- ASHOK SHAH & EKTA SHAH
LIKE & COMMENT - https://jintirthdarshan.blogspot.com/
THANKS FOR VISITING.